Çandarlı Halil Paşa Kimdir ?

Fatih Sultan Mehmet'i henüz 7 yaşındayken tahtan indirilmesini ve onun tekrar tahta çıkmasını kabul eden Osmanlı devletinin ilk idam edilen Vezir-i azam Çandarlı Halil Paşa kimdir ?  bu yazımızın konusu Çandarlı Halil Paşa ve ailesi oldu.

Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar büyük etkisi olan Çandarlı ailesi devletin kuruluşundan beri büyük rol oynamıştır. Çandarlı Halil Paşa, devletin kuruluş döneminde vezirlik yapan Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa'nın torunudur. Babası ise Çandarlı İbrahim Paşa'dır. Halil Paşa'nın doğum tarihi ve nasıl bir eğitim aldığı konusunda bilgi bulunmuyor. Ancak ilmiye sınıfından olduğu ve iyi bir eğitin gördüğü bilinmektedir. Ayrıca bir vakfiye kayıtlarında 1436 yılında kazasker olduğu geçmektedir. Sadrazam olan babasının ölümünden sonra bu sınıftan ayrılmıştır.

Çandarlı Halil Paşa, II.Murad'ın saltanatı zamanında 1439 yılında Osmancıklı Koca Mehmed Nizamüddin Paşa'nın vefatından sonra onun yerine sadrazam makamına geçmiştir. Ayrıca 1439'dan 1453 yılına kadar 15 yıl boyunca sadrazamlık yapmıştır. Aynı zamanda Osmanlı Devleti'nde idam edilen ilk sadrazam olmuştur. Sultan II. Mehmed'in yedi yaşında tahta çıktığı vakit devletin yönetiminde büyük rol oynamıştır. II.Murad'ın ölümünden sonra oğlu II.Mehmed'i tahta çağıran yine Çandarlı Halil Paşa'dır. Fatih Sultan Mehmed'in sıkıntısız bir şekilde tahta geçmesini sağlamıştır. II. Mehmed'in tahta geçmesinden sonra da görevine devam eden Halil Paşa, sultanın lalası olan Zağanos Mehmet Paşa ile politik bir tartışma içerisine girmeye başladı. Bunun nedeni ise İstanbul'un fethi olmuştur. Zağanos Paşa, sultanı fetih için desteklerken Halil Paşa buna karşı çıkmıştır.

İstanbul'un fethi hazırlıklarında ve Rumeli Hisarı'nın inşası sırasında büyük yardımları dokunan Halil Paşa, şahi toplarının dökülmesinde de yardımlarda bulunmuştur. Bütün bunlara rağmen Çandarlı Halil Paşa, İstanbul'un fethinin Haçlı ittifakına yol açacağını düşünüyordu. Bu nedenle II.Mehmed'e bu kuşatmadan vazgeçmesi için tavsiyelerde bulundu. Bu tavsiyeler Halil Paşa'nın Bizans'tan rüşvet aldığı söylentilerine yol açtı. Bu söylentileri ciddiye alan padişah 1 Haziran 1453 tarihinde Halil Paşa'yı görevinden azletti. Çocuklarıyla beraber tutuklanan Halil Paşa'nın çocukları daha sonra serbest bırakıldı. Ancak kendisi Yedikule Zindanı'na hapsedildi. 10 Temmuz 1453 tarihinde ilk önce gözlerine mil çekildi ve daha sonra idam edildi.

Bazı iddialara göre Halil Paşa, idam edildiği sırada Sultan'a boyun eğeceği yerde dik baktığı söylenir. Çandarlı Halil Paşa'nın cenazesi oğlu İbrahim Paşa tarafından İznik'e türbesine götürülüp gömülmüştür. Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan beri 80 yıllık bir aile ocağı böylelikle sönmüştür.